Zowel Barack Obama als Donald Trump hebben propaganda gevoerd voor het Amerikaanse schaliefenomeen. Weinig analisten realiseren zich dat gedurende het afgelopen decennium schalieolie doorslaggevend was bij het overeind houden van de globale economie. Dit soort oliewinning werd - en wordt - dikwijls voorgesteld als een soort van toekomstig eldorado dat in staat zou zijn om de energetische honger van de wereldeconomie te stillen. Die inschatting is echter verkeerd.
Olie is het zwarte goud van de wereldeconomie. Olie heeft een enorme bijdrage geleverd aan de economische - en sociale ontwikkeling van de menselijke samenleving. Olieproducten creëren jobs, leveren energie aan de elektriciteitsindustrie, verwarmen huizen en voorzien in brandstof om goederen en mensen over de hele wereld te vervoeren.
Deze grafiek van de Amerikaanse analiste Gail Tverberg van ourfiniteworld.com toont duidelijk aan hoe sterk energieconsumptie, olieconsumptie en economische groei (BBP) wel met elkaar gecorreleerd zijn.
(On)conventionele olie
Om een goed idee te krijgen van de productie van olie, dienen we een onderscheid te maken tussen conventionele olie (gewonnen uit olievelden) en niet-conventionele olie (gewonnen uit teerzand en schalie).
Vooral sinds 2010 heeft de ontwikkeling van schalieolie een hoge vlucht genomen. De technisch winbare schalieolievoorraad in de wereld is enorm. Toch wordt praktisch uitsluitend in de Verenigde Staten dit soort olie geëxploiteerd. De VS zijn momenteel de grootste producent van het zwarte goud en schalieolie maakte in 2017 54% uit van de totale Amerikaanse olieproductie.
Fracking : complex, kostelijk, vervuilend
Toen bepaalde oliebronnen begonnen uit te drogen, gingen bedrijven dieper boren naar de harde steenlagen, de schalie waarin olie en gas gevangen zit. Eerst vindt er een gewone, verticale boring plaats. Daarna stuwt men de boorpijp horizontaal in de steenlaag. Het gesteente wordt met een mengsel van water, zand en chemicaliën gebroken, waardoor gas of olie vrijkomt. Vandaar het begrip 'fracking' (hydraulisch kraken).
Om gas of olie uit gesteente te halen moet men niet alleen diep boren. Omdat de lengte van het horizontale boren beperkt is, zijn er ook veel boorgaten nodig. Een boring van 3 kilometer lang is ook bijzonder duur. Om één groot schalieveld te ontginnen zijn er honderden tot duizenden boringen nodig. En voor elk boorgat heeft men ook enorme hoeveelheden water nodig : van een paar duizend - tot wel 30.000 kubieke meter. Naast massale hoeveelheden water moet er ook zand worden aangevoerd om de breuken in de schalie open te houden. Een deel van het geïnjecteerde - en licht radioactieve - water komt terug naar boven en moet naar een veilige plek worden gebracht. Al dat transport kost veel energie.
Verder zijn er ook chemicaliën nodig om bacteriën te doden, de boorpijpen te smeren en corrosie te bestrijden. Niet alleen veroorzaken de kleine explosies die voor het fracken noodzakelijk zijn aardbevingen, er komen zowel in het grondwater als in de lucht ook schadelijke stoffen terecht.
De schalieproductie is een van de vervuilendste activiteiten ter wereld. Naast vervuild water komt er bij het productieproces veel methaangas vrij, ook wel 'CO2 op steroïden' genoemd. Het is een van de krachtigste broeikasgassen, 265 keer sterker dan CO2.
De effecten van die grootschalige schalie-exploratie vertonen zich ook in andere sectoren : een onstuitbare productie aan plastic die de oceanen en rivieren van de wereld massaal vervuilt.
Fracken is dus moeilijk, zeer kostelijk en bijzonder milieuonvriendelijk.
Schalie houdt wereldeconomie recht
Uit bovenstaande afbeeldingen blijkt duidelijk dat de productie van conventionele olie stagneert. Tegelijk heeft de winning van onconventionele olie sinds 2010-2011 een hoge vlucht genomen.
Figuur 5 laat zien dat de Verenigde Staten bijna 75% van de olieproductiegroei sinds 2008 - vooral als gevolg van de schalieboom - voor hun rekening hebben genomen. De andere olieproducerende landen (de OPEC, Rusland enz) zijn slechts verantwoordelijk voor nog geen 10% van die stijging. Zie ook hier en hier.
Als men figuren 3,4 en 5 bekijkt, dringen zich twee conclusies op : schalieolie is onontbeerlijk geworden voor het welvaren van de globale economie; en, met uitzondering van de VS, Canada en Irak, worden zo ongeveer alle andere olieproducerende landen, zelfs Saoedi-Arabië, geconfronteerd met piekolie.
Schalie is onrendabel
Zoals vermeld in de inleiding, menen vele beleidsmakers en analisten in de VS en daarbuiten, dat de Amerikaanse schalieolie de globale economie blijvend zal ondersteunen. Niets is verder van de waarheid. Er zijn verschillende redenen waarom het schalieboren een doodlopende straat is.
De toekomst van de schaliebusiness is gebaseerd op al te optimistische veronderstellingen. We citeren uit het gedetailleerde rapport van het Post Carbon Institute 'Shale Reality Check' (door David Hughes) van februari 2018 :
"In de Jaarlijkse Energievooruitzichten voor het jaar 2017 van de Amerikaanse Energieadministratie wordt voorspeld dat in de periode 2015-2050 1,29 miljoen bronnen zullen worden aangeboord om olie en gas te winnen uit zowel conventionele als niet-conventionele reservoirs. Gerekend aan 6 miljoen dollar per bron bedraagt het totale kostenplaatje 7,7 biljoen dollar. ... Omdat de toekomstige schalieproductie en de hoeveelheid exploiteerbare bronnen door de Energieadministratie overschat worden, is het onwaarschijnlijk dat dat al deze reserves zullen worden aangeboord. Het lijdt geen twijfel dat de VS op korte - en middellange termijn aanzienlijke hoeveelheden schaliegas en -olie kunnen produceren. De onrealistische voorspellingen voor de lange termijn doen echter afbreuk aan een haalbare energiestrategie voor de verdere toekomst. Het grote optimisme voor energetische duurzaamheid vanwege de Energieadministratie is absoluut onterecht. Naarmate de goede bronnen uitgeput raken, zullen de kosten oplopen en zullen er meer booroperaties moeten plaatsvinden om de productie op peil te houden en/of dalingen te compenseren."
Een studie van de United States Geological Society (USGS) bewijst dat er in het westen van Texas nog veel niet-ontdekte schalieolie aanwezig is. Onafhankelijk oliespecialist Art Berman berekende echter dat er 318.000 bronnen zullen nodig zijn om die olie boven te halen. Kostprijs : 3.000 miljard dollar. De vraag met betrekking tot deze en gelijkaardige investeringen luidt als volgt : waar komt het geld vandaan, rekening houdend met de grote Amerikaanse overheids- en privéschulden? Berman zegt dat vooraleer deze olievoorraad rendabel kan zijn een olieprijs van 135 dollar/vat noodzakelijk is. Zulk een prijsniveau is voor de globale economie evenwel onbetaalbaar : sinds kort vertraagt de internationale economie en dat met een olieprijs die dit jaar niet hoger noteerde dan 70 dollar.
Schaliebronnen produceren gewoon niet zoveel als ze beloven (lees ook hier en hier). Volgens Berman kan men in de meeste gevallen niet meer dan 60 of 70% van de vooropgestelde reserves oppompen. De verbeterde boortechnologie heeft slechts geleid tot een snellere uitputting van de olie- en gasreserves, niet tot een groei van de totale productie. Dit soort technologische vooruitgang is onderworpen aan geologische limieten. Daarbij komt nog dat het decennia duurt om technologie te ontwikkelen en rendabel te maken.
Nog steeds volgens Berman bedraagt de gemiddelde uitputtingsgraad voor schalie maar liefst 30% per jaar. Noteer dat de uitputtingsgraad voor conventionele olievelden buiten de OPEC slechts 6% bedraagt. Na ongeveer drie en een half jaar produceert een schaliebron dus niets meer. Dan Steffens, voorzitter van Energy Prospectus Group, stelt vast dat in 2019 de productiviteit van schalieolievelden in de VS praktisch tot nul is teruggevallen.
Sinds 2014 (zie figuur 6) zit de olieprijs in een dalende - of stagnerende trend. En omdat bronnen in sneltempo opdrogen, zijn schaliebedrijven verplicht om steeds nieuwe, kapitaalintensieve boringen uit te voeren.
Voor Manuel Sintubin, professor geologie aan de KULeuven is de korte levensduur van een bron (na 1 of 2 jaar valt de productie terug op 60 tot 70%) de doodsteek voor de schaliesector : "Men werkt op de limieten van wat geologisch mogelijk is. Ik zie dat niet lang meer duren. De belangrijkste velden en zeker de beste plekken zijn allemaal in exploitatie. Wie weet over 5 jaar spat dat hele zootje uit elkaar en is het gedaan met de shale boom."
Schaliesector in het rood
De schaliebusiness kampt met grote financiële problemen omdat de verkoopprijzen te laag zijn. Een hogere olieprijs zou de motor van exploratie en ontwikkeling weer doen aanslaan. Gail Tverberg bewijst echter dat de wereldeconomie (grote globale schuld en te veel werknemers met te lage lonen) geen hoge olieprijs meer aankan.
De schalieindustrie heeft gedurende jaren kapitaal verbruikt waarbij veel rode inkt werd geschreven. Die branche heeft, sinds de aanvang van de schalierevolutie, consistent negatieve cash flow laten optekenen.
Een onderzoek naar 29 bedrijven (zie figuur 7) die actief zijn in de schalieoliebranche toont aan dat ze gedurende het eerste trimester van dit jaar samen 2,5 miljard dollar verlies hebben geleden. Sinds 2010 hebben die schaliebedrijven een negatieve cash flow van 184 miljard dollar gerealiseerd. De Wall Street Journal meldt dat het aantal faillissementen toeneemt en dat beleggers zich beginnen af te keren. De kleine en middelgrote bedrijven hebben het zeer lastig en krijgen steeds moeilijker toegang tot kapitaal waardoor ze besparingen moeten doorvoeren.
Een analyse van 40 Amerikaanse schalieoliemaatschappijen door Rystad Energy, een onafhankelijke onderzoeksorganisatie in Noorwegen, onthulde hoe slecht de zaken in het eerste kwartaal van 2019 waren gegaan: "De kloof tussen de kapitaaluitgaven en de kasstroom uit operationele activiteiten heeft een duizelingwekkende 4,7 miljard dollar bereikt. Dit impliceert een enorme overbesteding, die sinds het derde kwartaal van 2017 niet meer is voorgekomen".
Met andere woorden, de kapitaaluitgaven - het geld dat werd besteed aan het boren naar olie - waren alleen al in het eerste kwartaal van 2019 hoger dan de kasstroom uit operationele activiteiten (geld verdiend met de verkoop van olie). En de resultaten van het tweede kwartaal brachten geen beter nieuws, met veel schaliebedrijven die te lijden hebben onder grote waardedalingen.
Dieptepunt conventionele exploratie
De conventionele olie- en gasvondsten van de jongste 3 jaar bevinden zich op het laagste niveau in 70 jaar! (zie de ontwikkeling van het groene blokje 'NFW' op bovenstaande grafiek) en volgens een nieuw rapport van IHS Markit, bekende leverancier van bedrijfsinformatie, wordt geen significante opleving verwacht.
De jarenlange terugval van de olieprijs heeft de exploratie van conventionele olie op meerdere manieren getroffen. Niet alleen sneden bedrijven in de kosten en annuleerden ze riskantere projecten, maar de oliemaatschappijen en de investeerders begonnen het schalieboren als inherent minder onzeker te zien. Grootschalige conventionele olieprojecten, zoals het boren voor de kust in diep water, vereisen veel tijd. Het frackingproces verloopt echter veel
sneller : bedrijven zijn in staat om projecten in een kwestie van weken of maanden om te keren.
Majors ook in schalie
Vandaar dat de jongste jaren ook de oliereuzen (BP, Chevron, ExxonMobil, Shell, Total, Eni en ConocoPhillips - ook wel 'majors' genoemd) in de schaliebusiness zijn gestapt. Omwille van hun omvang, kunnen ze zich bij het investeren in individuele schalieprojecten gedurende een zekere tijd verliezen veroorloven. In de tussentijd realiseren ze elders - onshore en offshore - de nodige winsten om hun frackinginvesteringen uit te breiden.
De data (zie hier en hier) onthullen dat de majors het momenteel lastig hebben om geld te verdienen met schalie. De financiële situatie van Chevron, Exxon en Conoco is verslechterd sinds ze zich met schalie hebben ingelaten. Vandaag, bij een gelijke olieprijs als in 2005, verdienen de grote 3 in de VS een pak minder geld met hun Amerikaanse operaties én spenderen ze heel wat meer aan Capex.
Insiders negatief
In de loop van 2019 hebben ook enkele prominente insiders zich negatief geuit over de schalieboom. Steve Schlotterbeck, vroegere CEO van EQT (een groot schaliegasbedrijf) tijdens een olieconferentie midden juni in Pittsburgh : "Ik ken geen enkel ander geval van een disruptieve technologische verandering die de industrie zoveel geschaad heeft" en "In iets meer dan een decennium hebben de meeste ondernemingen een heel groot procent van de waarde van hun eigen bedrijven, zoals die er was bij aanvang van de schalierevolutie, vernietigd. Het is echt moeilijk om zich de omvang van de waardevernietiging voor te stellen die heeft plaatsgevonden. En dat gaat maar door."
Schlotterbeck heeft berekend dat sinds 2008 de schalieindustrie 80% van haar waarde heeft vernietigd. Hij zegt dat er sinds 2015 172 exploratie- en productiebedrijven de boeken hebben neergelegd.
Een tweede getuigenis van een insider dat de schaliebranche verlieslatend is, komt van CEO Scott Sheffield van Pioneer Natural Resources, een belangrijk Texaans frackingbedrijf. Sheffield verklaarde aan analisten dat de 'sweet spots' in het Permische bekken aan een hoog tempo uitgeput raken. 'Sweet spots' - een groot deel van de schalieboom is net gebaseerd op hun exploitatie - zijn specifieke oliedeposito's met zodanig lage exploitatiekosten dat booroperaties gerechtvaardigd zijn. Andere deposito's zijn minder rendabel.
Onrealistische beleggers
De schaliebusiness houdt nog altijd stand omdat investeerders, op zoek naar kortetermijnopbrengst in een wereld van zeer lage rentevoeten, kapitaal blijven spenderen. Zonder die lage rentestanden was er geen sprake geweest van een schalieboom.
Dé vraag is waarom beleggers al jarenlang middelen investeren in een zakelijke activiteit die én hun kapitaal opsoupeert én waarbij geen reële hoop bestaat op langetermijnopbrengsten ?
Een mogelijke reden is dat ze zich hebben verkeken op de juistheid van de oliereserves die door de schaliefirma's worden opgegeven. De hoeveelheid olie die potentieel aanwezig is in een formatie kan belangrijk zijn. Maar waar het om gaat is of men er winst kan mee maken en dat op lange termijn. Het is niet omdat een olieveld technologisch kan worden geëxploiteerd dat zulk een deposito daarom ook automatisch economisch rendabel is.
Samenvatting
De toevoer van schalieolie was essentieel voor het globale economische welzijn vanaf 2010. Maar de exploitatie van dit soort olie is geen walhalla. Het schalieboren is moeilijk, milieuonvriendelijk, veroorzaakt aardbevingen en is op lange termijn onrendabel. De industrie is verlieslatend en vernietigt op grote schaal economische waarde.
De conventionele oliepiek en de snelheid van zowel opstarten als stopzetten van het frackingproces zijn enkele redenen waarom ook de grote oliebedrijven zich in het schalieavontuur hebben begeven. Hebben zij én internationale beleggers zich miskeken op de juistheid van geprognosticeerde oliereserves ?
Een crash op de financiële markten zou niet alleen investeerders veel geld doen verliezen, het zou ook een beslissende klap toebrengen aan de gehele Amerikaanse schaliebranche. Ook de globale economie zal daarvan schade ondervinden.
Steven Kopits, bedrijfsleider van Princeton Energy Advisors, legt zelfs een verband tussen goedkope olie, de Euro, de problemen in Italië en het toenemende populisme. De voorlaatste zin van zijn artikel is veelzeggend : "Laten we hopen dat Amerikaanse schalie zoveel olie kan leveren als de wereld nodig heeft, want het westerse liberalisme staat op het spel."
Oplossingen
De wereld kampt met een structureel olieprobleem : conventionele olie piekt en onconventionele olie - schalie - heeft geen toekomst.Wat dient er dan te gebeuren om het hierboven vermelde crashscenario enigszins af te zwakken?
Het organiseren van een grote olieconferentie op het niveau van de Verenigde Naties zou een eerste stap zijn. Daar kan worden nagegaan hoe de resterende oliereserves efficiënt en eerlijk kunnen worden aangewend om de wereldgemeenschap in haar geheel van dienst te zijn. Een verdere stap is het 'internationaliseren' van de gehele oliebranche, het wettelijk onder internationale voogdij brengen van de olieindustrie. Dat werkt efficiënter en zal de productiekost van olie in toom houden.
Goede afspraken zorgen ervoor dat zowel producenten als consumenten kunnen genieten van een voor beide partijen bevredigende olieprijs. Dergelijke regelingen (olieconferentie en onder internationaal mandaat brengen van de oliesector) zullen het olietijdperk verlengen. Zodanig dat er meer tijd vrijkomt om andere energievormen, die hard nodig zijn, te ontwikkelen.
Vond je dit een interessant artikel ? Zo ja, deel het dan even via bvb. de sociale media. Dank !
Olie is het zwarte goud van de wereldeconomie. Olie heeft een enorme bijdrage geleverd aan de economische - en sociale ontwikkeling van de menselijke samenleving. Olieproducten creëren jobs, leveren energie aan de elektriciteitsindustrie, verwarmen huizen en voorzien in brandstof om goederen en mensen over de hele wereld te vervoeren.
 |
| Figuur 1 |
-------
(On)conventionele olie
Om een goed idee te krijgen van de productie van olie, dienen we een onderscheid te maken tussen conventionele olie (gewonnen uit olievelden) en niet-conventionele olie (gewonnen uit teerzand en schalie).
Vooral sinds 2010 heeft de ontwikkeling van schalieolie een hoge vlucht genomen. De technisch winbare schalieolievoorraad in de wereld is enorm. Toch wordt praktisch uitsluitend in de Verenigde Staten dit soort olie geëxploiteerd. De VS zijn momenteel de grootste producent van het zwarte goud en schalieolie maakte in 2017 54% uit van de totale Amerikaanse olieproductie.
Fracking : complex, kostelijk, vervuilend
Toen bepaalde oliebronnen begonnen uit te drogen, gingen bedrijven dieper boren naar de harde steenlagen, de schalie waarin olie en gas gevangen zit. Eerst vindt er een gewone, verticale boring plaats. Daarna stuwt men de boorpijp horizontaal in de steenlaag. Het gesteente wordt met een mengsel van water, zand en chemicaliën gebroken, waardoor gas of olie vrijkomt. Vandaar het begrip 'fracking' (hydraulisch kraken).
 |
| Figuur 2 |
Om gas of olie uit gesteente te halen moet men niet alleen diep boren. Omdat de lengte van het horizontale boren beperkt is, zijn er ook veel boorgaten nodig. Een boring van 3 kilometer lang is ook bijzonder duur. Om één groot schalieveld te ontginnen zijn er honderden tot duizenden boringen nodig. En voor elk boorgat heeft men ook enorme hoeveelheden water nodig : van een paar duizend - tot wel 30.000 kubieke meter. Naast massale hoeveelheden water moet er ook zand worden aangevoerd om de breuken in de schalie open te houden. Een deel van het geïnjecteerde - en licht radioactieve - water komt terug naar boven en moet naar een veilige plek worden gebracht. Al dat transport kost veel energie.
Verder zijn er ook chemicaliën nodig om bacteriën te doden, de boorpijpen te smeren en corrosie te bestrijden. Niet alleen veroorzaken de kleine explosies die voor het fracken noodzakelijk zijn aardbevingen, er komen zowel in het grondwater als in de lucht ook schadelijke stoffen terecht.
De schalieproductie is een van de vervuilendste activiteiten ter wereld. Naast vervuild water komt er bij het productieproces veel methaangas vrij, ook wel 'CO2 op steroïden' genoemd. Het is een van de krachtigste broeikasgassen, 265 keer sterker dan CO2.
De effecten van die grootschalige schalie-exploratie vertonen zich ook in andere sectoren : een onstuitbare productie aan plastic die de oceanen en rivieren van de wereld massaal vervuilt.
Fracken is dus moeilijk, zeer kostelijk en bijzonder milieuonvriendelijk.
 |
| Figuur 3 |
 |
| Figuur 4 |
Schalie houdt wereldeconomie recht
Uit bovenstaande afbeeldingen blijkt duidelijk dat de productie van conventionele olie stagneert. Tegelijk heeft de winning van onconventionele olie sinds 2010-2011 een hoge vlucht genomen.
 |
| Figuur 5 |
Als men figuren 3,4 en 5 bekijkt, dringen zich twee conclusies op : schalieolie is onontbeerlijk geworden voor het welvaren van de globale economie; en, met uitzondering van de VS, Canada en Irak, worden zo ongeveer alle andere olieproducerende landen, zelfs Saoedi-Arabië, geconfronteerd met piekolie.
Schalie is onrendabel
Zoals vermeld in de inleiding, menen vele beleidsmakers en analisten in de VS en daarbuiten, dat de Amerikaanse schalieolie de globale economie blijvend zal ondersteunen. Niets is verder van de waarheid. Er zijn verschillende redenen waarom het schalieboren een doodlopende straat is.
De toekomst van de schaliebusiness is gebaseerd op al te optimistische veronderstellingen. We citeren uit het gedetailleerde rapport van het Post Carbon Institute 'Shale Reality Check' (door David Hughes) van februari 2018 :
"In de Jaarlijkse Energievooruitzichten voor het jaar 2017 van de Amerikaanse Energieadministratie wordt voorspeld dat in de periode 2015-2050 1,29 miljoen bronnen zullen worden aangeboord om olie en gas te winnen uit zowel conventionele als niet-conventionele reservoirs. Gerekend aan 6 miljoen dollar per bron bedraagt het totale kostenplaatje 7,7 biljoen dollar. ... Omdat de toekomstige schalieproductie en de hoeveelheid exploiteerbare bronnen door de Energieadministratie overschat worden, is het onwaarschijnlijk dat dat al deze reserves zullen worden aangeboord. Het lijdt geen twijfel dat de VS op korte - en middellange termijn aanzienlijke hoeveelheden schaliegas en -olie kunnen produceren. De onrealistische voorspellingen voor de lange termijn doen echter afbreuk aan een haalbare energiestrategie voor de verdere toekomst. Het grote optimisme voor energetische duurzaamheid vanwege de Energieadministratie is absoluut onterecht. Naarmate de goede bronnen uitgeput raken, zullen de kosten oplopen en zullen er meer booroperaties moeten plaatsvinden om de productie op peil te houden en/of dalingen te compenseren."
Een studie van de United States Geological Society (USGS) bewijst dat er in het westen van Texas nog veel niet-ontdekte schalieolie aanwezig is. Onafhankelijk oliespecialist Art Berman berekende echter dat er 318.000 bronnen zullen nodig zijn om die olie boven te halen. Kostprijs : 3.000 miljard dollar. De vraag met betrekking tot deze en gelijkaardige investeringen luidt als volgt : waar komt het geld vandaan, rekening houdend met de grote Amerikaanse overheids- en privéschulden? Berman zegt dat vooraleer deze olievoorraad rendabel kan zijn een olieprijs van 135 dollar/vat noodzakelijk is. Zulk een prijsniveau is voor de globale economie evenwel onbetaalbaar : sinds kort vertraagt de internationale economie en dat met een olieprijs die dit jaar niet hoger noteerde dan 70 dollar.
Schaliebronnen produceren gewoon niet zoveel als ze beloven (lees ook hier en hier). Volgens Berman kan men in de meeste gevallen niet meer dan 60 of 70% van de vooropgestelde reserves oppompen. De verbeterde boortechnologie heeft slechts geleid tot een snellere uitputting van de olie- en gasreserves, niet tot een groei van de totale productie. Dit soort technologische vooruitgang is onderworpen aan geologische limieten. Daarbij komt nog dat het decennia duurt om technologie te ontwikkelen en rendabel te maken.
Nog steeds volgens Berman bedraagt de gemiddelde uitputtingsgraad voor schalie maar liefst 30% per jaar. Noteer dat de uitputtingsgraad voor conventionele olievelden buiten de OPEC slechts 6% bedraagt. Na ongeveer drie en een half jaar produceert een schaliebron dus niets meer. Dan Steffens, voorzitter van Energy Prospectus Group, stelt vast dat in 2019 de productiviteit van schalieolievelden in de VS praktisch tot nul is teruggevallen.
 |
| Figuur 6 |
Sinds 2014 (zie figuur 6) zit de olieprijs in een dalende - of stagnerende trend. En omdat bronnen in sneltempo opdrogen, zijn schaliebedrijven verplicht om steeds nieuwe, kapitaalintensieve boringen uit te voeren.
Voor Manuel Sintubin, professor geologie aan de KULeuven is de korte levensduur van een bron (na 1 of 2 jaar valt de productie terug op 60 tot 70%) de doodsteek voor de schaliesector : "Men werkt op de limieten van wat geologisch mogelijk is. Ik zie dat niet lang meer duren. De belangrijkste velden en zeker de beste plekken zijn allemaal in exploitatie. Wie weet over 5 jaar spat dat hele zootje uit elkaar en is het gedaan met de shale boom."
Schaliesector in het rood
De schaliebusiness kampt met grote financiële problemen omdat de verkoopprijzen te laag zijn. Een hogere olieprijs zou de motor van exploratie en ontwikkeling weer doen aanslaan. Gail Tverberg bewijst echter dat de wereldeconomie (grote globale schuld en te veel werknemers met te lage lonen) geen hoge olieprijs meer aankan.
De schalieindustrie heeft gedurende jaren kapitaal verbruikt waarbij veel rode inkt werd geschreven. Die branche heeft, sinds de aanvang van de schalierevolutie, consistent negatieve cash flow laten optekenen.
 |
| Figuur 7 |
Een onderzoek naar 29 bedrijven (zie figuur 7) die actief zijn in de schalieoliebranche toont aan dat ze gedurende het eerste trimester van dit jaar samen 2,5 miljard dollar verlies hebben geleden. Sinds 2010 hebben die schaliebedrijven een negatieve cash flow van 184 miljard dollar gerealiseerd. De Wall Street Journal meldt dat het aantal faillissementen toeneemt en dat beleggers zich beginnen af te keren. De kleine en middelgrote bedrijven hebben het zeer lastig en krijgen steeds moeilijker toegang tot kapitaal waardoor ze besparingen moeten doorvoeren.
Een analyse van 40 Amerikaanse schalieoliemaatschappijen door Rystad Energy, een onafhankelijke onderzoeksorganisatie in Noorwegen, onthulde hoe slecht de zaken in het eerste kwartaal van 2019 waren gegaan: "De kloof tussen de kapitaaluitgaven en de kasstroom uit operationele activiteiten heeft een duizelingwekkende 4,7 miljard dollar bereikt. Dit impliceert een enorme overbesteding, die sinds het derde kwartaal van 2017 niet meer is voorgekomen".
Met andere woorden, de kapitaaluitgaven - het geld dat werd besteed aan het boren naar olie - waren alleen al in het eerste kwartaal van 2019 hoger dan de kasstroom uit operationele activiteiten (geld verdiend met de verkoop van olie). En de resultaten van het tweede kwartaal brachten geen beter nieuws, met veel schaliebedrijven die te lijden hebben onder grote waardedalingen.
Dieptepunt conventionele exploratie
De conventionele olie- en gasvondsten van de jongste 3 jaar bevinden zich op het laagste niveau in 70 jaar! (zie de ontwikkeling van het groene blokje 'NFW' op bovenstaande grafiek) en volgens een nieuw rapport van IHS Markit, bekende leverancier van bedrijfsinformatie, wordt geen significante opleving verwacht.
De jarenlange terugval van de olieprijs heeft de exploratie van conventionele olie op meerdere manieren getroffen. Niet alleen sneden bedrijven in de kosten en annuleerden ze riskantere projecten, maar de oliemaatschappijen en de investeerders begonnen het schalieboren als inherent minder onzeker te zien. Grootschalige conventionele olieprojecten, zoals het boren voor de kust in diep water, vereisen veel tijd. Het frackingproces verloopt echter veel
sneller : bedrijven zijn in staat om projecten in een kwestie van weken of maanden om te keren.
Majors ook in schalie
Vandaar dat de jongste jaren ook de oliereuzen (BP, Chevron, ExxonMobil, Shell, Total, Eni en ConocoPhillips - ook wel 'majors' genoemd) in de schaliebusiness zijn gestapt. Omwille van hun omvang, kunnen ze zich bij het investeren in individuele schalieprojecten gedurende een zekere tijd verliezen veroorloven. In de tussentijd realiseren ze elders - onshore en offshore - de nodige winsten om hun frackinginvesteringen uit te breiden.
De data (zie hier en hier) onthullen dat de majors het momenteel lastig hebben om geld te verdienen met schalie. De financiële situatie van Chevron, Exxon en Conoco is verslechterd sinds ze zich met schalie hebben ingelaten. Vandaag, bij een gelijke olieprijs als in 2005, verdienen de grote 3 in de VS een pak minder geld met hun Amerikaanse operaties én spenderen ze heel wat meer aan Capex.
Insiders negatief
In de loop van 2019 hebben ook enkele prominente insiders zich negatief geuit over de schalieboom. Steve Schlotterbeck, vroegere CEO van EQT (een groot schaliegasbedrijf) tijdens een olieconferentie midden juni in Pittsburgh : "Ik ken geen enkel ander geval van een disruptieve technologische verandering die de industrie zoveel geschaad heeft" en "In iets meer dan een decennium hebben de meeste ondernemingen een heel groot procent van de waarde van hun eigen bedrijven, zoals die er was bij aanvang van de schalierevolutie, vernietigd. Het is echt moeilijk om zich de omvang van de waardevernietiging voor te stellen die heeft plaatsgevonden. En dat gaat maar door."
Schlotterbeck heeft berekend dat sinds 2008 de schalieindustrie 80% van haar waarde heeft vernietigd. Hij zegt dat er sinds 2015 172 exploratie- en productiebedrijven de boeken hebben neergelegd.
Een tweede getuigenis van een insider dat de schaliebranche verlieslatend is, komt van CEO Scott Sheffield van Pioneer Natural Resources, een belangrijk Texaans frackingbedrijf. Sheffield verklaarde aan analisten dat de 'sweet spots' in het Permische bekken aan een hoog tempo uitgeput raken. 'Sweet spots' - een groot deel van de schalieboom is net gebaseerd op hun exploitatie - zijn specifieke oliedeposito's met zodanig lage exploitatiekosten dat booroperaties gerechtvaardigd zijn. Andere deposito's zijn minder rendabel.
Onrealistische beleggers
De schaliebusiness houdt nog altijd stand omdat investeerders, op zoek naar kortetermijnopbrengst in een wereld van zeer lage rentevoeten, kapitaal blijven spenderen. Zonder die lage rentestanden was er geen sprake geweest van een schalieboom.
Dé vraag is waarom beleggers al jarenlang middelen investeren in een zakelijke activiteit die én hun kapitaal opsoupeert én waarbij geen reële hoop bestaat op langetermijnopbrengsten ?
Een mogelijke reden is dat ze zich hebben verkeken op de juistheid van de oliereserves die door de schaliefirma's worden opgegeven. De hoeveelheid olie die potentieel aanwezig is in een formatie kan belangrijk zijn. Maar waar het om gaat is of men er winst kan mee maken en dat op lange termijn. Het is niet omdat een olieveld technologisch kan worden geëxploiteerd dat zulk een deposito daarom ook automatisch economisch rendabel is.
Samenvatting
De toevoer van schalieolie was essentieel voor het globale economische welzijn vanaf 2010. Maar de exploitatie van dit soort olie is geen walhalla. Het schalieboren is moeilijk, milieuonvriendelijk, veroorzaakt aardbevingen en is op lange termijn onrendabel. De industrie is verlieslatend en vernietigt op grote schaal economische waarde.
De conventionele oliepiek en de snelheid van zowel opstarten als stopzetten van het frackingproces zijn enkele redenen waarom ook de grote oliebedrijven zich in het schalieavontuur hebben begeven. Hebben zij én internationale beleggers zich miskeken op de juistheid van geprognosticeerde oliereserves ?
Een crash op de financiële markten zou niet alleen investeerders veel geld doen verliezen, het zou ook een beslissende klap toebrengen aan de gehele Amerikaanse schaliebranche. Ook de globale economie zal daarvan schade ondervinden.
Steven Kopits, bedrijfsleider van Princeton Energy Advisors, legt zelfs een verband tussen goedkope olie, de Euro, de problemen in Italië en het toenemende populisme. De voorlaatste zin van zijn artikel is veelzeggend : "Laten we hopen dat Amerikaanse schalie zoveel olie kan leveren als de wereld nodig heeft, want het westerse liberalisme staat op het spel."
Oplossingen
De wereld kampt met een structureel olieprobleem : conventionele olie piekt en onconventionele olie - schalie - heeft geen toekomst.Wat dient er dan te gebeuren om het hierboven vermelde crashscenario enigszins af te zwakken?
Het organiseren van een grote olieconferentie op het niveau van de Verenigde Naties zou een eerste stap zijn. Daar kan worden nagegaan hoe de resterende oliereserves efficiënt en eerlijk kunnen worden aangewend om de wereldgemeenschap in haar geheel van dienst te zijn. Een verdere stap is het 'internationaliseren' van de gehele oliebranche, het wettelijk onder internationale voogdij brengen van de olieindustrie. Dat werkt efficiënter en zal de productiekost van olie in toom houden.
Goede afspraken zorgen ervoor dat zowel producenten als consumenten kunnen genieten van een voor beide partijen bevredigende olieprijs. Dergelijke regelingen (olieconferentie en onder internationaal mandaat brengen van de oliesector) zullen het olietijdperk verlengen. Zodanig dat er meer tijd vrijkomt om andere energievormen, die hard nodig zijn, te ontwikkelen.
Vond je dit een interessant artikel ? Zo ja, deel het dan even via bvb. de sociale media. Dank !
