Europese situatieschets door EU buitenlandminister Josep Borrell

Toppolitici zijn, veel beter dan u en ik, op de hoogte van zowel nationale - als internationale politieke en sociaal-economische ontwikkelingen. Zij hebben namelijk meestal toegang tot uitgebreide insider informatie die ze slechts gedeeltelijk - of niet - met het grote publiek delen.

De Spaanse topdiplomaat Josep Borrell is sinds 1 december 2019 Europa's buitenlandminister en houdt in die hoedanigheid ieder jaar een toespraak voor het zogenaamde 'corps diplomatique' (Borrell noemt hen zijn ogen en oren) van de Europese Unie. De speech die hij op 10 oktober jongstleden uitsprak is opmerkelijk omdat die zijn visie op de huidige precaire Europese situatie goed illustreert. 

U vindt hierna niet de volledige tekst, maar we beperken ons tot enkele veelzeggende passages. 

"Laat me proberen samen te vatten wat er met ons gebeurt. Misschien heb ik het mis, maar ik wil er met u over discussiëren. Ik denk dat wij Europeanen te maken hebben met een situatie waarin we de gevolgen ondervinden van een proces dat al jaren gaande is en waarbij we de bronnen van onze welvaart hebben losgekoppeld van de bronnen van onze veiligheid. Dit is een zinsnede die kan dienen als headline, en overgenomen van Olivier Schmitt, die deze stelling - denk ik - heel goed heeft uitgewerkt. 

Onze welvaart is gebaseerd op goedkope energie uit Rusland. Russisch gas - goedkoop en zogenaamd betaalbaar, veilig en stabiel. Het is bewezen dat dit niet het geval is. En dan is er de toegang tot de grote Chinese markt, voor export en import, voor technologische transfers, voor investeringen, voor het verkrijgen van goedkope goederen. Ik denk dat de Chinese arbeiders met hun lage lonen veel beter en veel meer hebben gedaan om de inflatie te beheersen dan alle centrale banken samen. 

Onze welvaart was dus gebaseerd op China en Rusland - energie en markt. Het is onmiskenbaar dat we vandaag, zoveel als we kunnen, nieuwe manieren moeten zoeken  om energie binnen de Europese Unie te produceren, want het is niet de bedoeling om de ene afhankelijkheid in te ruilen voor een andere. De beste energie is die welke je thuis produceert. Dat alles zal leiden tot een diepgaande herstructurering van onze economie - zoveel is zeker. Mensen zijn zich daar niet van bewust, maar het feit dat Rusland en China voor onze economische ontwikkeling niet meer zijn wat ze waren zal een ingrijpende herstructurering van onze economie vergen. 

De toegang tot China wordt steeds moeilijker. De aanpassing zal lastig zijn, en dit zal politieke problemen veroorzaken. 

Anderzijds hebben wij onze veiligheid gedelegeerd aan de Verenigde Staten. Hoewel de samenwerking met de regering-Biden uitstekend is, en de transatlantische relatie nog nooit zo goed is geweest als nu - [inclusief] onze samenwerking met de Verenigde Staten en mijn vriend Tony [Anthony] Blinken [minister van Buitenlandse Zaken van de VS]: we hebben een fantastische relatie en werken veel samen; maar wie weet wat er over twee jaar, of zelfs in november, zal gebeuren? Wat zou er gebeurd zijn als, in plaats van [Joe] Biden, het [Donald] Trump of iemand zoals hij in het Witte Huis zou zijn geweest? Wat zou het antwoord van de Verenigde Staten zijn geweest op de oorlog in Oekraïne? Wat zou ons antwoord zijn geweest in een andere situatie?

Dit zijn enkele vragen die we ons moeten stellen. En het antwoord is voor mij duidelijk: we moeten zelf meer verantwoordelijkheid nemen. We moeten een groter deel van onze verantwoordelijkheid opnemen om de veiligheid te waarborgen.

Jullie - de Verenigde Staten - zorgen voor onze veiligheid. Jullie - China en Rusland - zorgden voor het fundament van onze welvaart. Deze wereld bestaat niet meer.

….

We dienen een beetje uit de huidige crisismodus te komen. Daarvoor moeten we meer nadenken over hoe technologie de wereld hervormt en over het verband tussen energie, klimaat en grondstoffen. 

Onlangs, tijdens de [Europese] Raad in Praag, was president [van Frankrijk, Emmanuel] Macron hierover heel duidelijk: het is niet de bedoeling om de ene afhankelijkheid te vervangen door een andere. We zijn verheugd dat we veel vloeibaar aardgas (LNG) uit de Verenigde Staten kunnen invoeren - overigens tegen een hoge prijs - en Russisch gas kunnen vervangen door Amerikaans en Noors gas of Azerbeidzjaans gas - nu ja, van Azerbeidzjan is het slechts een kleine hoeveelheid. Maar wat zou er morgen gebeuren als de Verenigde Staten, met een nieuwe president, zouden besluiten niet meer zo vriendelijk te zijn tegen de Europeanen? Waarom niet? U kunt zich wel inbeelden dat onze kritische afhankelijkheid van LNG uit de Verenigde Staten dan ook in een crisis zou kunnen terechtkomen. Of stel u voor dat we morgen geen kobalt meer hebben, de zeldzame materialen die afkomstig zijn uit China, Zuid-Amerika, Afghanistan - die zijn voor ons even cruciaal als olie en gas. 

We hebben geen helder begrip over het feit dat we in de samenhang van energie, klimaat en technologie nieuwe afhankelijkheden creëren. Het is essentieel dat we hierover duidelijkheid scheppen."

&&&

U kan de redevoering in haar geheel terugvinden via de volgende link: https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-ambassadors-annual-conference-2022-opening-speech-high-representative-josep-borrell_en

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !

Toeval bestaat niet, ook niet op het niveau van de centrale banken

Verschillende wijsgeren en filosofen zijn doorheen de tijd het fenomeen 'toeval' gaan onderzoeken en definiëren:

Voltaire: "Wat wij toeval noemen is en kan alleen de onbekende oorzaak zijn van een waarneembaar gevolg".

Baruch de Spinoza: "Wat wij toeval noemen, is het toevluchtsoord der onwetendheid".

Arthur Schopenhauer: "Toeval is slechts een subjectief fenomeen dat ontstaat uit de beperking van de horizon van ons verstand".

Friedrich von Schiller: "Er bestaat niet zoiets als toeval. En wat ons voorkomt als het kleinste toeval komt voort uit de diepste bron van het lot".

Gotthold Ephraim Lessing: "Het woord toeval is godslastering; niets onder de zon is toeval; zeker niet datgene waarvan de bedoeling zo duidelijk in de ogen schijnt".

Einstein: "Als dit universum in zijn miljoenvoudige orde en precisie het resultaat van een blind toeval zou zijn, dan is dat net zo geloofwaardig als wanneer een drukkerij explodeert en alle druklettertjes weer op de grond terechtkomen in de voltooide en foutloze vorm van het woordenboek".

"In de politiek gebeurt niets toevallig. Telkens als er iets gebeurt, mag je er zeker van zijn dat het zo gepland was."

Deze opmerking, die vandaag de dag als bij uitstek samenzweerderig klinkt, werd niet door mij gemaakt, maar door de vroegere Amerikaanse president Franklin Roosevelt. 

&&&

Crisissen gebeuren niet toevallig

Ook in de economie is er geen toeval. Financiële bubbels worden niet opgeblazen door de werking van de Heilige Geest. En hun leeglopen is ook niet te wijten aan een plotse bui van goddelijk slecht humeur. In onze wereld spelen de centrale banken een doorslaggevende rol: door het verlagen of verhogen van de rentetarieven stimuleren zij - of beperken ze - het uitgeven van geld. Hun invloed op de economische groei is dus enorm.

Eerste oorzaak inflatie: een aanbodschok

Naast de wegzakkende euro wordt de Europese economie, en bij uitbreiding de wereldeconomie, geconfronteerd met tekorten. Begin 2020 brak de coronacrisis uit en kregen we te maken met lockdowns. Zo ongeveer in de hele wereld betaalden de overheden mee de lonen en hielden ze de economie min of meer op de been. Velen konden niet meer op dezelfde manier werken en consumeren als voorheen. Spaaroverschotten namen toe, ondernemingen produceerden minder en aanvoerketens raakten verstoord. Gevolg: tekorten van allerlei aard (grondstoffen, bouwmaterialen, voedsel...). En die tekorten deden - en doen - de prijzen stijgen. Dit fenomeen verklaart een belangrijk deel van de inflatie van 2021 en 2022. 

   

Tweede oorzaak inflatie: een energieschok  

Door de lockdown van het voorjaar van 2020 werd de olieprijs zelfs even negatief. Oorzaak: het tegelijk optreden van een scherp gedaalde vraag, een groot olieoverschot en het ontbreken van opslagcapaciteit. Na de lockdowns, einde 2020 begin 2021, vertrok de olieprijs weer à la hausse. Verschillende waarnemers zijn zelfs van mening dat er structureel minder olie kan worden opgepompt: lees hier, hier, hier en hier.

Op 24 februari van dit jaar begon de oorlog in Oekraïne en ervoer Europa de toenemende afwezigheid van Russisch gas. Met een explosie van de gasprijs als resultaat. Vandaar de link met de oplopende inflatie.  

Effecten van hogere rentevoeten   

Zowel toenemende energiekosten als stijgende rentevoeten halen geld uit de economie. Door hogere energieprijzen geven gezinnen minder uit aan andere zaken, wat ongunstig is voor de economie. Als dan tegelijk de rente opklimt, is dat een dubbele aanslag op de economische activiteit.  

Gezinnen, ondernemingen (hoe goedkoper het geld hoe rendabeler de productiemiddelen) en overheden moeten duurder gaan lenen. Bepaalde bedrijven (door hogere energie-, loon- en rentekosten) zien zich zelfs verplicht om - al dan niet tijdelijk - te sluiten. Er komt een vicieuze cirkel op gang: het aanbod van producten daalt, er ontstaan allerlei tekorten die op hun beurt de prijzen doen stijgen. Er staat een schuldencrisis (lees ook hier en hier) voor de deur, want de rentecomponent van vele leningen zit in de lift.

Grafieken als bewijs voor het doelbewust uitlokken van een economische crisis 

Historische evolutie olieprijs.
Bron: wikipedia

Na twee jaar van scherpe stijging bereikte in juli 2008 de olieprijs een top van 147 dollar (zie bovenstaande grafiek). Daarna brak de globale financiële crisis uit.

Historische evolutie kortetermijnrente VS
Bron: New York Times

Op de andere afbeelding, die de evolutie van de Amerikaanse kortetermijnrente weergeeft (de 'Fed funds rate'), is het duidelijk dat de Amerikaanse centrale bank in diezelfde periode (2005 - 2008) de rente stevig optrok. Hetzelfde fenomeen, een oplopende olieprijs en tegelijk stijgende rente, zien we ook op het einde van de jaren '80. Op de tweede grafiek is ook zichtbaar dat kort na een rentetop er telkens een recessie optreedt. 

De centrale banken zijn bevolkt met talloze specialisten, intelligente mensen die over een batterij aan financieel-economische data - zoals de getoonde grafieken - beschikken. En die perfect op de hoogte zijn van de impact van hun beslissingen. 

Het is moeilijk in te zien hoe deze recessies, deze crisissen niet opzettelijk gewild en georganiseerd worden. Enkele uitspraken van beleidsmakers ter zake (lees hier, hier en hier - lees ook deze analyse) laten aan duidelijkheid niets te wensen over.

&&&

Renteverhogingen doen niets aan de prijsopdrijvende effecten van de gasproblematiek. Renteverhogingen zullen er niet voor zorgen dat er meer gas naar ons toekomt. Inflatie kan men niet bestrijden door de rente naar boven te jagen, maar door de energietoevoer te verhogen en de energieprijzen te verlagen.

De centrale banken zijn bewust doende een ernstige economische terugval te creëren. Meer faillissementen zijn te verwachten, de werkloosheid zal toenemen en een schuldencrisis is onafwendbaar geworden. De prijzen van activa zullen kelderen.

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !





                                                                                                                      
                                                              
 

Energietransitie in Duitsland is een fiasco

Tegen eind 2022 zal Duitsland, bij gebrek aan zon en wind, niet langer in staat zijn in zijn eigen elektriciteitsbehoeften te voorzien. Politici en het grootste deel van de Duitse media negeren het probleem.

In overeenstemming met de uitfasering van kernenergie en steenkool werden er einde 2021 meerdere elektriciteitscentrales gesloten. Zo werden 3 van de laatste 6 kerncentrales meteen opgedoekt, evenals 11 kolencentrales. 

Om het probleem hiervan te begrijpen, moet u weten dat het Duitse elektriciteitsnet zo functioneert dat de elektriciteitscentrales stroom opwekken precies dan als vereist is. Kolen- en kerncentrales draaien permanent en zorgen dus voor de energetische basisbehoeften. Gasgestookte elektriciteitscentrales kunnen reageren op de vraag en, wanneer nodig, hun productie opvoeren. Tot dusver heeft dit ervoor gezorgd dat de vraag naar elektriciteit zoveel mogelijk kon worden gedekt.

Noch windenergie noch zonne-energie zijn hiertoe in staat. Zij kunnen alleen elektriciteit opwekken als de wind waait en de zon schijnt. Het zijn geen betrouwbare energiebronnen en kunnen niet op verzoek worden opgestart. Er zijn dagen dat alle Duitse windturbines, zowel op land als op zee, samen minder elektriciteit opwekken dan één enkele kolengestookte elektriciteitscentrale. Bij zulk een periode van quasi stilstand heeft zelfs de uitbreiding van windparken weinig zin.

Elke sluiting verergert het probleem                        

Op 21 december 2021 was er praktisch de hele dag weinig stroom. Rond 14.00 uur produceerden de windturbines in Duitsland slechts 1,28 gigawatt (GW), minder dan de kolencentrale in Hamburg-Moorburg, die reeds in de zomer was stilgelegd.

Tegen 17.00 uur was de zon al onder en kon windenergie slechts 2,63 GW bijdragen aan de elektriciteitsproductie. Op een geïnstalleerd vermogen van meer dan 64 GW geeft dat een doeltreffendheid van niet meer dan 4%. Tezelfdertijd leverden nucleaire- en kolencentrales, met een gecombineerd vermogen van 38,4 GW, meer dan 53% van de vereiste 71,69 GW. Die goed functionerende krachtcentrales worden dus momenteel gesloopt en "vervangen" door windmolenparken.

Duitsland beschikt over voldoende capaciteit van de op fossiele brandstoffen draaiende centrales om de stroomvoorziening tijdens dergelijke flauwe periodes te verzekeren. Maar elke sluiting maakt het probleem groter. Momenteel is er nog iets minder dan 82 GW aan kolen-, kern- en gasgestookte centrales beschikbaar, net genoeg om in noodgevallen te voldoen aan de vraag naar elektriciteit. Maar einde 2022 zal er nog slechts 64,8 GW over zijn, en tegen die tijd zal het land bij gebrek aan zon en wind niet meer in zijn elektriciteitsbehoefte kunnen voorzien.

Politici en media praten niet of weinig over deze kwestie. Enerzijds verwijzen zij naar hydro-elektriciteit als een mogelijkheid tot opslag. Tot vandaag is er echter geen enkele dergelijke centrale in werking, en de vereiste capaciteit zal nooit tijdig klaar zijn gezien de snelheid waarmee men de klassieke centrales stillegt. Anderzijds wordt verwezen naar de mogelijkheid van invoer uit buurlanden.

"Het domste energiebeleid ter wereld"

Het is echter de vraag of een nog hogere invoer mogelijk is. De buurlanden hebben zelf meestal geen enorme overschotten. Of zij in staat zijn om Duitsland zo'n 40 GW te bezorgen is onzeker. Ter illustratie : op 23 december 2021 was er in het Europese stroomnetwerk onvoldoende capaciteit beschikbaar om een gedeeltelijke stroomuitval in Kosovo te voorkomen.

Buitenlandse media verbazen zich wél over het energiegeknoei in Duitsland en in Europa : "Germany's energy surrender" en "World's dumbest energy policy", artikels uit de Wall Street Journal. En Forbes spreekt over "Europe's self-inflicted energy crisis" en stelt: 

"Duitsland zal volgend jaar, tegen alle gezond verstand in, bijna al zijn reactoren sluiten en vertrouwen op wind- en zonne-energie."

en over de Europese energiepolitiek: 

"Terwijl de EU haar energie-infrastructuur koolstofvrij probeerde te maken, slaagde Brussel er niet in een betrouwbare basiscapaciteit voor elektriciteitsopwekking te creëren. Zonder de vele kern-, kolen- en gascentrales zou Europa nu een donkere en koude plek zijn. Bovendien ontbreekt het hen aan energiebronnen voor perioden met weinig hernieuwbare energie, zoals de "windstille zomer" van het afgelopen jaar in het VK. Lage windsnelheden en bewolking worden onvoorspelbaarder naarmate de klimaatverandering voortschrijdt, en het gebrek aan basislastopwekking heeft geleid tot de huidige crisis."

Wat geeft de toekomst?

Aangezien de Duitse politici en het publiek, ondanks bovenvermelde feiten, niets willen veranderen aan de ontmanteling van krachtcentrales, zal het land zich moeten schrap zetten voor een black-out of op zijn minst een brown-out. Wanneer dit zal gebeuren is natuurlijk niet zeker. Vooral omdat de kolencentrales voorlopig in reserve worden gehouden, om opnieuw te worden geactiveerd indien nodig. Naast de 'load shedding' van grote industriële verbruikers die nu al plaatsvindt, is er nochtans op zijn minst een brown-out te verwachten. Wat neerkomt op het afsluiten van grotere delen van Duitsland om een volledige ineenstorting van het net te voorkomen.

&&&

Overgenomen en bewerkt van volgend artikel: Irrsinn Energiewende in Deutschland, gepubliceerd op 29 januari 2022. Met andere woorden dus vóór de inval van Rusland in Oekraïne en de uitvergroting van de reeds smeulende energiecrisis. 

Meer uitgebreide informatie kan gevonden worden op de website energieausfall.de.

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !

De wet van het minimum en het verband met olie

De "wet" van het minimum is een principe uit de landbouwwetenschap dat al in 1828 werd geformuleerd door Carl Sprengel, een Duitse landbouwkundige. Dit concept raakte meer bekend toen de Duitse chemicus en professor Justus von Liebig daarover vanaf 1840 op grotere schaal ging publiceren.

Justus von Liebig

Justus Liebig (1803 - 1873) is de geschiedenis ingegaan als een van de beroemdste en meest succesvolle scheikundigen van zijn eeuw. Liebig verwierf wereldwijde bekendheid door zijn experimenten aan het Instituut van Giessen, zijn ontdekkingen, zijn originele onderwijsmethoden en zijn publicaties op het gebied van chemie, farmacie, fysiologie en landbouw. Zijn laboratorium in Giessen werd een mekka voor chemici uit de hele wereld. 

Vanwege zijn baanbrekend onderzoek naar de minerale bemesting, wordt hij beschouwd als de grondlegger van de agrochemie. Bovendien hebben zijn experimentele - en theoretische bevindingen de weg gewezen voor de gehele ontwikkeling van de organische scheikunde.

Liebigs wet onweerlegbaar

Deze wet zegt dat de groei(snelheid) en de gezondheid van een plant niet bepaald worden door de totale hoeveelheid voedingsstoffen in de bodem, maar door de voedingsstof die er het minst aanwezig is (en die dus fungeert als de beperkende factor). Je kunt dan van alle andere stoffen zoveel toevoegen als je wilt: die ene bouwstof bepaalt de groei. Alleen als de hoeveelheid van de beperkt aanwezige stof wordt verhoogd, bevordert dat de groei van de plant of verbetert dat de oogst.

Dit principe kan in het volgende aforisme worden samengevat: "De beschikbaarheid van de meest voorkomende voedingsstof is maar zo goed als de minst aanwezige voedingsstof". Of, om het nog duidelijker uit te drukken: "Een ketting is slechts zo sterk als haar zwakste schakel".

De wet van Liebig wordt ook toegepast bij biologische populaties (bevolkingsgroei), het modelleren van ecosystemen en het beheer van hulpbronnen. 

De neoklassieke economen hebben het principe van grondstoffenschaarste trachten te weerleggen door te verwijzen naar het concept van oneindige vervangbaarheid (dat we steeds andere bronnen zullen vinden en aanboren) én naar het fenomeen van voortdurende technologische innovatie (het aanboren van een ander natuurlijk hulpmiddel zal in het begin meer kosten, maar consumptie en technologische verbeteringen zullen de nieuwe hulpbron weer betaalbaar maken). De heersende ideologie van vandaag is dat technologie ons altijd zal bevrijden van schaarste en ons de nodige vervangstoffen zal bezorgen en wel op het juiste moment, met de juiste hoeveelheden en aan betaalbare prijzen.

Maar - en de geschiedenis is hiervan een onafwijsbare getuige - elk economisch systeem botst op een gegeven moment tegen z'n limieten. Er kan nu eenmaal geen oneindige economische groei zijn op een eindige planeet. Sommige natuurlijke hulpmiddelen zijn zodanig essentieel dat er simpelweg geen vervangstoffen voor bestaan.

Onmisbare olie

Aardolie is de moeder van alle grondstoffen. Olie is het levensbloed van de geïndustrialiseerde landen. Het systeembelang van het zwarte goud voor de wereldeconomie kan niet voldoende onderstreept worden. Olie is sinds het midden van de jaren vijftig de belangrijkste energiebron ter wereld. Olie heeft sindsdien een enorme bijdrage geleverd aan de spectaculaire economische - en sociale ontwikkeling van de samenleving.

Olie maakt het ook en vooral mogelijk dat een veelheid aan natuurlijke hulpbronnen, die onontbeerlijk zijn voor onze beschaving, geëxploiteerd worden : lithium, silicium, kunststoffen, ijzer, aluminium, staal, cement, gas, waterstof enz.

Olie domineert alle vormen van transport (wegen, maritiem, lucht). Met geraffineerde olie kunnen allerlei landbouwvoertuigen worden ingezet om oogsten mogelijk te maken, kunnen er dankzij grondverzetmachines wegen worden aangelegd, kunnen vrachtwagens voedsel vervoeren, kunnen vliegtuigen goederen transporteren enz. Petroleumfabricaten leveren voornamelijk energie aan de elektriciteitsindustrie, verwarmen huizen en worden aangewend in oneindig veel chemische processen.

Bovenstaande afbeelding geeft een - overigens incompleet - idee van de talloze spullen die we aan olie te danken hebben. Energie-analist Alice Friedemann toont aan dat aardolie aan de basis ligt van maar liefst 500.000 producten. En laat zien hoe noodzakelijk olie wel is om plastic - broodnodig voor de wereldeconomie en in ons dagelijks leven - te vervaardigen en welke ingewikkelde processen hiervoor nodig zijn.

Einde goedkope olie

Het minimumprincipe zegt dat als een essentieel ingrediënt van een bepaald procedé ontbreekt, dit procedé zich niet kan doorzetten. En dat een complex systeem zal falen op het punt van haar meest kwetsbare schakel. Het is zo duidelijk als wat dat een tekort aan olie een dramatische kettingreactie zou veroorzaken doorheen de ganse economie. Als bijvoorbeeld bestelwagens plots niet meer over brandstof zouden beschikken, zal dat cascade-effecten sorteren en een grote recessie veroorzaken. 

Enig onderzoek leert ons dat het einde van het olietijdperk dichterbij is gekomen (lees hier, hier, hier en hier). Liebigs wet is vandaag relevanter dan ooit. Want de schaarser wordende olie, de energiebron met de hoogste densiteit die onontbeerlijk is geweest voor de opbouw van de westerse welvaartsstaten, is de limiterende factor geworden voor verdere economische groei.

Zal hernieuwbare energie ons redden? De realiteit is dat hernieuwbare energieën zoals zon, wind- en waterkracht, volgens de huidige stand van de wetenschap, geen autonome energiebronnen zijn. Fossiele brandstoffen zijn en blijven cruciaal in elke fase van hun fabricage, transport en onderhoud. Bovendien is die groene energie onbestendig (de zon schijnt niet permanent en de wind waait niet altijd), zijn er opslagproblemen (batterijcapaciteit?) en is er veel land nodig voor zowel mijnbouw als energieproductie.

De oorlog in Oekraïne en zijn gevolgen verergeren nog het bestaande vraagstuk. Het ziet ernaar uit dat we de toegang tot goedkope olie definitief zijn kwijtgeraakt.

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !

Europa heeft energiecrisis vooral aan zichzelf te wijten

Het laatste decennium hebben de Europese beleidsbepalers bij het uitstippelen van hun energiepolitiek verschillende inschattingsfouten gemaakt. De oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland leggen deze imperfecties nu ongenadig bloot.

Kortetermijndenken                                                  
Geïnspireerd door een extreem liberaal economisch dogmatisme heeft de Europese Commissie de belangrijkste Europese energiebedrijven gedwongen om hun langetermijnaankopen van olie en gas te beperken ten voordele van kortetermijnaankopen.  De olie- en gasindustrie vergt echter enorme investeringen en uitsluitend aankopen op lange termijn kunnen de rendabiliteit van een exploitatieveld garanderen. Het is moeilijk te begrijpen hoe Europa deze basisregel over het hoofd heeft gezien.

Met name China en India hebben de kans aangegrepen om voor zichzelf gas en olie voor de komende decennia te reserveren. Zo heeft Iran met China een 20-jarige overeenkomst gesloten ten belope van 400 miljard dollar. Terwijl slechts 6 landen 70% van het aanwezige gas in de wereld ontginnen, hebben Qatar en Iran het grootste deel van hun gas aan Azië verkocht. Het gros van hetgeen te koop was, is al verkocht.

In 2018 kreeg QatarEnergy van Brussel een antitrustklacht aan z'n been na hun 20-jarig contractvoorstel om vloeibaar gas aan Europa te leveren. De oorlog in Oekraïne zorgt er nu voor dat de euro-ambtenaren hun strategische misstap inzagen. Die klacht werd recent ingetrokken. Europa zal allicht het weinige overblijvende Qatarese gas via langetermijnafspraken kunnen kopen. Brussel heeft inderdaad toch enig licht gezien en kondigde onlangs de oprichting aan van een aankoophub om zijn gasbestellingen te bundelen.

Ook de elektriciteitscrisis is eigen creatie 

Wie is er niet geschrokken van de gestegen prijzen? De huidige stijgingen worden trouwens ook sterk beïnvloed door de gasprijs en de prijs voor een ton CO2. Aanvankelijk was de te ver doorgevoerde liberalisering van de elektriciteitsmarkt bedoeld om nieuwe spelers toe te laten en zo het prijskaartje voor de consument te verlagen. Toen de lucht nog blauw was, heeft deze mooiweerstrategie wonderen verricht. Vele bedrijven konden zo meeliften met de institutionele energieleveranciers die in eerste instantie wel moesten zwoegen om aan alle voorschriften te voldoen. 

Maar zodra de eerste storm opstak, ging het goed mis. In Engeland, de kampioen van het liberalisme, zijn er nog nooit zoveel energiebedrijven failliet gegaan en de prijzen zijn er geëxplodeerd. Duitsland is dezelfde onzalige weg opgegaan. EDF, een groot Frans energieconcern, heeft miljarden euro's aan extra verliezen geleden om aan de Europese normen te voldoen. 

De Europese Commissie zal nu wel een hervorming van de elektriciteitsmarkt onderzoeken. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelt nu de invoering van prijsplafonds voor om te voorkomen dat regeringen in een subsidiewedloop terechtkomen die nationale ondernemingen bevoordeelt en schulden doet oplopen. 

Kwetsbaar Europa heeft geen geostrategie 

Toegang hebben tot goedkope, zekere en vlot beschikbare energie is voor elk land en haar economie van levensbelang. 

               
De grote fout van Brussel was om fossiele brandstoffen te beschouwen als onuitputtelijke grondstoffen. Maar olie, gas en steenkool zijn niet onbeperkt aanwezig en de geschiedenis bewijst het grote geostrategische belang van fossiel kapitaal. 

Europa wil tegen eind 2022 haar afhankelijkheid van Russisch gas met twee derde terugschroeven. NAVO-partner Amerika heeft aangeboden om het oude continent tussen nu en 2030 - tegen dan wil de EU volledig verlost zijn van Russisch gas - met stratosferische leveringen te bevoorraden. Niet alleen is dit Amerikaanse gas heel vervuilend (uit schalie en vervoerd met zwaar verontreinigend zeetransport), het is ook een pak duurder. Bovendien lijkt het erop dat het merendeel van de Amerikaanse schaliegasvoorraden aan het afnemen is (lees hier en hier). Wie gelooft er dat de Verenigde Staten bij een mogelijke gaskrimp de voorkeur zal geven aan het oude Europa boven zijn eigenste thuismarkt? 

Europa's toegang tot energie is niet langer gebaseerd op haar historische status of haar financieel-economische macht. De Europese beleidsbepalers zullen in toenemende mate allianties moeten sluiten met grondstofrijke partners. De geopolitieke aanpak van China kan - liefst met het achterwege laten van imperialistische uitwassen - dienen als model.

Bron: visualcapitalist.com

    
Bovenstaande afbeelding geeft uitstekend weer hoe groot de Europese afhankelijkheid van Russische energie wel is.

De visie van Russische experts (bron)
Stanislav Mitrakhovich, vooraanstaand expert bij het Russisch Nationaal Energie Veiligheidsfonds (FNEB): "De hoeveelheden olie die Rusland aan de Europese Unie levert, kunnen niet snel worden vervangen. Zeker gezien het feit dat de OPEC-landen de productie niet sneller willen verhogen dan de eerder afgesproken plannen. En als Russische olie en gas niet onmiddellijk worden vervangen door het invoeren van een verbod, dan zal dit een stijging van de benzine- en dieselkosten betekenen, een stijging ook van de transportkosten. De kosten van alle goederen zullen vermeerderen, de werkloosheid zal toenemen en uiteindelijk kan dit de publieke onvrede in Europa serieus doen aanwakkeren."

Igor Joesjkov, vooraanstaand analist bij het FNEB: "Het grootste probleem voor het Westen is de afhankelijkheid van Russisch gas. Omdat hier de uitwisseling van afzetmarkten - net als bij olie en steenkool - niet kan plaatsvinden." 

Zowel voor de industrie (chemie, metallurgie, machinebouw) als voor gezinnen kondigen zich problemen aan. Joesjkov: "Het zoeken naar alternatieve gasleveranciers zal jaren duren, Europa kan hier en nu niet zonder Russisch gas. Dit zal leiden tot een radicale verslechtering van de levensstandaard in de regio. Bedrijven zullen stoppen, er zullen zich onderbrekingen in de stroomvoorziening voordoen. Hoe het volgende stookseizoen te overleven, wordt een enorm probleem. Men zal de gastoevoer naar industriële bedrijven moeten uitschakelen en alleen de bevolking en sociale instellingen zullen van verwarming genieten. In appartementen zal er geen 20 graden Celsius zijn, maar zoiets als 10 à 15 graden."

&&&

Samen met een gebrek aan geostrategische intelligentie omhelsden de Europese beleidsmakers een kortzichtig neoliberaal geïnspireerd kortetermijndenken. Europa heeft een belangrijk deel van zijn energiestrategie gebouwd op een verkeerd beeld van zichzelf als kopersmarkt, waarvoor energieleveranciers dan moeten vechten. 

De Europese Unie maakte zich afhankelijk van de goedkope Russische energie en zal daarvoor een hoge prijs betalen.

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !

Europese energieonafhankelijkheid is vandaag onmogelijk

Met de huidige aanpak zal Europa niet tot een competitieve energietransitie komen. Europa is niet afhankelijk van Russisch gas vanwege een toevalligheid, maar door een aaneenschakeling van verkeerde beleidsmaatregelen. Met name het afwijzen van kernenergie in Duitsland, het verbod op de exploitatie van aardgasvoorraden in de Europese Unie en het installeren van een grote hoeveelheid dure hernieuwbare energie zonder betrouwbare back-up.

Bron: visualcapitalist.com
Deze tabel toont de grote Europese afhankelijkheid aan van Russische energie

Hernieuwbare energiebronnen verminderen de afhankelijkheid van Russisch aardgas niet. Zonne- en windenergie zijn noodzakelijk, maar zijn ook onregelmatig en kostelijk. Voor een continue energievoorziening hebben zij de onontbeerlijke ondersteuning nodig van kernenergie, waterkracht en aardgas. En die afhankelijkheid neemt vooral toe in periodes van weinig wind en weinig zon, net wanneer energieprijzen pieken.

Het staat vast dat zonne-energie twaalf uur per dag niet beschikbaar is. De wind waait soms wel en soms niet. Beide zijn afhankelijk van het weer, waar de mens geen vat op heeft. Ze zijn op hun best complementair met de klassieke energievormen.

Batterijen zijn ook geen optie. Het is onmogelijk om een netwerk van enorme batterijen op industriële schaal te bouwen: de kosten zouden de pan uit swingen en de afhankelijkheid van China om ze te bouwen (lithium enz.) zou nog een groter probleem zijn. Volgens een artikel in MIT Technology Review zou een Europees accu-opslagsysteem meer dan 2.300 miljard euro kosten. Veel duurder dus dan elk ander alternatief. Alleen al de extra kosten voor een batterijgrit plus het distributie- en transmissienetwerk zouden de rekeningen van de huishoudens nog verder doen stijgen.

De inflatie in Europa was al uit de hand gelopen voor de invasie van Oekraïne. In Spanje bedroeg de CPI (consumptieprijsindex) 7,6%, in Portugal 4,2% en in Duitsland 5,1%. De CPI voor de eurozone bedroeg 5,8%.

Als we kijken naar de gevolgen van de inval in Oekraïne voor energieprijzen en energievoorziening, mogen we de volgende kwesties niet vergeten:

- Europa bevond zich in 2020 en 2021 al in een energiecrisis. De kosten van CO2-vergunningen rezen de pan uit en de groothandelsprijzen voor elektriciteit bereikten in december 2021 recordhoogten.

- Europa is niet gewoon maar "afhankelijk van Russisch gas". Die afhankelijkheid is wederzijds. Rusland heeft de Europese inkomsten nodig om te exporteren, en Europa heeft geen goedkopere uitwijkmogelijkheid. Laten we niet vergeten dat Russisch gas veel goedkoper is dan welk ander realistisch alternatief ook. De langetermijncontracten met Gazprom worden afgesloten tegen prijzen die tot 10 keer lager kunnen liggen dan sommige van de huidige alternatieven. De 150 bcm (150 miljard kubieke meter) die Europa uit Rusland importeert, kan worden vervangen door vloeibaar aardgas uit Noorwegen en de Noordzee, de Verenigde Staten, Algerije, Qatar of Israël, maar de factuur zal hoger uitvallen.

- De enige mogelijkheid om onafhankelijker te worden van Russische energie, is aantonen dat de Europese landen over gediversifieerde en goedkope bevoorradingsbronnen beschikken. Als Rusland merkt dat Europese regeringen kernenergie wraken, de ontwikkeling van eigen gasreserves verbieden, ingrijpen in de import en enorme belastingen invoeren zoals de kosten van CO2, dan weten de Russische autoriteiten dat er geen concurrerend alternatief is, en dat de Europese industrie en consumenten zullen instorten door de stijgende energiekosten.

- De Europese regeringen dienen hun funeste beleid te herzien. Ons continent werd deze winter namelijk gered door aardgas uit de Verenigde Staten dat geproduceerd is met een technologie, fracking, die in Europa verboden is. Europa wil goedkope en overvloedige energie, maar politici demoniseren kernenergie, gas en olie. Alle ingrepen door Europese politici brengen hogere kosten met zich mee voor de consumenten die het al geruime tijd lastig hebben.

- Aardgas is goedkoop en in overvloed aanwezig. Het kan niet worden vervangen door hernieuwbare energiebronnen die variabel, wisselvallig en onvoorspelbaar zijn. Het voorbeeld van Duitsland spreekt voor zich. Na massaal te hebben geïnvesteerd in hernieuwbare energie, waarbij de consumentenfactuur verdubbelde, is het vandaag voor haar energievoorziening nog méér afhankelijk van bruinkool en Russisch gas. Na een slordige 185 miljard euro aan subsidies en diverse kosten te hebben gespendeerd, heeft Duitsland zelfs kolencentrales moeten reactiveren!

- Hernieuwbare energie is belangrijk, maar is geen volwaardig alternatief en staat nog in de kinderschoenen. Tot die op eigen benen kan staan, blijft aardgas als back-up noodzakelijk. Laten we niet vergeten dat de massale installatie van groene energie enorme netwerkkosten met zich meebrengt. Volgens onze ramingen dienen de vaste netwerkkosten te worden vermenigvuldigd met 138 miljard euro om de distributie- en transmissienetwerken te versterken.

- Alle "magische" alternatieven die de overheden ons verkopen, hebben als gevolg dat we niet langer afhankelijk zullen zijn van Rusland, maar afhankelijk zullen worden van China. Waar gaan we anders het silicium, aluminium, zeldzame aardmetalen, koper, lithium, enz. vandaan halen die nodig zijn voor die enorme magische investeringen?

- Met het demoniseren van kernenergie heeft Europa haar eieren in de mand van dure en volatiele alternatieven gelegd. Bij de energietransitie moet rekening worden gehouden met het belang van voorzieningszekerheid en concurrentievermogen. We hebben alle technologieën nodig, en dit zonder enige ideologische vooringenomenheid. We hebben zonne-energie, windenergie, aardgas, waterkracht, olie en kernenergie nodig. Want anders zullen we van crisis naar crisis strompelen en voortdurend méér moeten betalen.

- Het is absurd om tijdens een uitzonderlijke crisis de verborgen belastingregeling voor CO2-uitstoot in stand te houden. Regeringen moeten deze inkomsten gebruiken om de factuur van de burgers te verlagen.

- Invoerbelastingen op olieproducten of aardgas raken de producenten niet , maar zijn uiteindelijk voor rekening van de Europese consumenten. Wie gelooft dat de aangekondigde belastingen zullen worden betaald door Qatar, Nigeria of Brazilië, ontbeert economisch inzicht.

- Een echte energietransitie moet competitief, betrouwbaar en goedkoop zijn en mag geen instrument worden om belastingen te innen en te plunderen. Moet alle technologieën in overweging nemen. Graag meer industrie en minder politiek. Graag meer concurrentie en minder ideologie.

Vertaald en bewerkt van : DLacalle.com 

Vond je dit een interessant stuk ?  Hou je dan niet tegen om het te delen.  Bij voorbaat dank !

Oorlog legt mankementen van neoliberalisme bloot

Veertig jaar van vergissingen. Al jaren ben ik van mening dat het neoliberalisme, onterecht herleid tot "de markt te beschouwen als een doel dat alle middelen heiligt", tot een maatschappelijke ontsporing heeft geleid. 

De algemeen aanvaarde interpretatie van het neoliberalisme is namelijk onverenigbaar met de instandhouding van goed doordachte welvaartsstaten. Ik heb verschillende boeken over dit onderwerp geschreven nadat ik - als kleinzoon van een Amerikaanse grootmoeder en als student verblind door mijn studies in de Verenigde Staten - zelf het slachtoffer van optisch bedrog was geworden.

Want de markteconomie is een momentopname van uitwisselingen die tot geheugenverlies leidt. Zelfs de grondlegger van het liberalisme, Adam Smith, heeft duidelijk gewezen op de rol van de overheid en haar bevoegdheid om de som van de individuele belangen af te zetten tegen het algemene welzijn.

Vandaag in Europa confronteert de oorlog tussen Rusland en Oekraïne ons met een hele reeks beoordelingsfouten :

• de primaire rol van overheden om te voorzien in basisbehoeften werd afgebouwd
• de energie- en voedselvoorziening werd verwaarloosd
• de onderlinge afhankelijkheid op handelsgebied werd verkeerd ingeschat
• de globalisering bleek kwetsbaarder dan gedacht
• als achteroverleunende renteniers hebben we de mondialisering beschouwd als een verderzetting van het koloniale tijdperk
• onze defensie werd hoofdzakelijk toevertrouwd aan een Amerikaanse bondgenoot die nog slechts de schaduw is van zichzelf

Vertaald, bewerkt en overgenomen van Bruno Colmant, Linkedin

Hoe stijgende rentetarieven een wereldwijde schuldencrisis kunnen verergeren

Ontwikkelingslanden hebben het sowieso al moeilijk om hun schulden af te betalen; hogere rentetarieven kunnen hen nog meer in de problemen brengen. Dat blijkt uit een studie van een Britse NGO. Er gaan stemmen op om de schuld te verlichten of kwijt te schelden.

Het Amerikaanse Federal Open Market Committee komt deze week bijeen om een draaiboek te maken voor de verstrakking van het monetaire beleid. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, heeft al aangegeven dat zij de rente dit jaar zal verhogen. Maar het valt nog te bezien wanneer de eerste renteverhoging zal plaatsvinden en hoeveel verhogingen er in totaal zullen komen.

De markt verwacht er drie of vier. De Britse centrale bank heeft de rente al verhoogd van 0,20 tot 0,25%, terwijl de ECB nog geen duidelijke uitspraak heeft gedaan over het al dan niet verhogen van de rente. Renteverhogingen worden standaard gezien als een rem op de inflatie.

Maar het verhogen van de rente heeft een groot nadeel: geld lenen zal duurder worden. De rentetarieven zijn momenteel historisch laag ten gevolge van de pandemie: zo kunnen actoren hun reserves bijna gratis aanvullen en kan de economie weer op gang komen. Een Britse NGO, de Jubilee Debt Campaign, analyseerde de gevolgen van een verhoging van de rentevoeten door de grote centrale banken voor de opkomende economieën.

In de studie stipt de organisatie aan dat de schuldaflossingen voor ontwikkelingslanden tussen 2010 en 2021 met 120% zijn gestegen. Ze staan nu op hun hoogste niveau sinds 2001. Het gemiddelde aandeel van de overheidsinkomsten dat wordt gebruikt om schulden aan andere landen te betalen, is ook gestegen: van 6,8% in 2010 tot 14,3% in 2021. Vooral in 2020 zijn de betalingen sterk gestegen. De studie, geciteerd door CNBC, komt vervolgens tot de bevinding dat deze toename van de betalingen het herstel van de economie vertraagt. Verwacht wordt dat een renteverhoging door de Fed of andere grote centrale banken het probleem nog zal verergeren.

IMF en Xi Jinping: zelfde mening toegedaan 

Die vrees wordt niet alleen door deze NGO gedeeld. Bij het IMF heeft directeur Kristalina Georgieva opgeworpen dat hogere rentetarieven een "koude douche" zouden kunnen zijn voor het toch al zwakke economische herstel van sommige landen. Landen zouden meer moeten betalen om hun duurdere dollarobligaties te kunnen blijven betalen. "Als de grote economieën hun monetair beleid zouden afremmen of omgooien, zouden er ernstige negatieve overloopeffecten zijn", waarschuwde ook de Chinese president Xi Jinping in Davos. "Zij zouden een uitdaging vormen voor de mondiale economische en financiële stabiliteit, en de ontwikkelingslanden zouden de zwaarste klappen krijgen."

54 landen in schuldencrisis    

In de studie staat verder dat 54 landen momenteel met een schuldencrisis te kampen hebben. Dat betekent dat de schuldenlast zo groot is dat de regeringen moeite hebben om de economische en sociale rechten van de burgers in stand te houden. Zij voegt eraan toe dat 14 landen op de rand staan van een openbare én particuliere schuldencrisis. 22 landen staan op het punt hun particuliere sector in een schuldencrisis te zien afglijden, en 21 landen staan op het punt in een staatsschuldencrisis terecht te komen.

Het Joint Data Center analyseert tevens de bronnen van de schulden: van alle schulden van de landen met een laag of gemiddeld inkomen is 47% afkomstig van particuliere kredietverleners, 27% van multilaterale instellingen, 14% van andere regeringen en 12% van China (dat via speciale constructies nog meer leningen aanbiedt dan landen op grond van internationale verdragen kunnen accumuleren).

Schulden kwijtschelden?  

Ook David Malpass, president van de Wereldbank, deelde de bezorgdheid over de te hoge schuldenlast in de ontwikkelingslanden en riep op tot schuldverlichting. In 2020 is een speciaal G20-kader gecreëerd om landen te helpen die insolvent dreigen te worden. Van alle landen die zich hebben gemeld, is echter nog geen een de schuld kwijtgescholden. Ook AFRODAD, het Afrikaanse forum en netwerk voor ontwikkeling en schuldenlast, waarschuwt al lang dat veel landen op de rand van de financiële afgrond staan. In november 2021 werd Zambia het eerste land sinds het begin van de pandemie dat zijn verplichtingen niet nakwam. De organisatie roept op tot "schuldverlichting voor iedereen" en algehele kwijtschelding van schulden".

De Jubilee Debt Campaign deelt deze eisen en voegt eraan toe dat deze landen door hun schuldencrisis niet langer de middelen hebben om iets te doen aan de opwarming van de aarde of de coronapandemie. 

Schulden kwijtschelden is echter niet altijd zo eenvoudig als het lijkt, en kan niet worden gezien als een pasklare oplossing. Veel ontwikkelingslanden zijn vergeven van corruptie; geld van de overheid en schulden in naam van het land verdwijnen naar particuliere rekeningen in plaats van in de economie te worden geïnjecteerd. Een schuldherziening zou ook een aanpassing van de economische basistheorie behelzen, opperen de tegenstanders.

Bron : business.am