Ieder van ons beweegt zich tussen twee belangrijke manieren van observeren en weten in onze moderne cultuur :
1) de rationele, reductionistische manier (waarbij de levensverschijnselen versimpeld, vereenvoudigd worden voorgesteld) en
2) de holistische, relationele, intuïtieve manier. De dikke Van Dale definieert holisme als een biologisch-filosofische theorie die de levensverschijnselen bepaald acht door de totaliteit van het levende, die meer is dan de som van de onderdelen.
Verreweg de meest dominante denkwijze is de rationele, reductionistische manier en onze wetenschappelijke -, economische -, financiële - en bestuurlijke instellingen worden erdoor beheerst.
Voor de reductionistische denker bestaat alles in het universum uit verschillende delen. Als we de delen kunnen begrijpen, kunnen we het geheel begrijpen. De fysieke wereld is niets anders dan atomen en moleculen en de sociale wereld bestaat uit niets anders dan zelf-maximaliserende, rationele actoren. Vele wetenschappers en economen hebben de neiging om bepaalde ontwikkelingen te compartimenteren. De reductionistische visie heeft een grote impact. Maar bij diegenen die deze visie uitdragen, daagt het nooit dat het idee van opdelen slechts een mentale constructie is.
In onze dagelijkse relaties met vrienden en familie, in onze niet-rationele bezigheden in de muziek en de kunst, in ons religieuze leven, neigen we naar de tweede manier van denken die eerder holistisch en intuïtief is.
We fietsen bijna moeiteloos - en voor het grootste deel onbewust - heen en weer tussen deze manieren van weten. Voor ons als individu lijkt dat goed te werken, behalve wanneer we een situatie verkeerd inschatten en we het slachtoffer worden van haar ongunstige gevolgen. Meestal krabbelen we dan weer recht en gaan we verder, waarbij we ons aanpassen aan datgene wat we eventueel hebben geleerd.
De samenleving als superorganisme
Kan hetzelfde worden gezegd van de maatschappij als geheel? Ja en nee. De wereldwijde samenleving kan worden vergeleken met een superorganisme met een eigen logica en wijze van functioneren. Ieder van ons wordt sterk beïnvloed door z'n eigen levenstraject en is beperkt in zijn handelen. Misschien willen we graag iets doen aan de inkomensongelijkheid, de honger in de derdewereldlanden of de klimaatverandering. Maar de complexe interacties en machtsverhoudingen in onze mondiale samenleving bemoeilijken het om veel meer te doen dan een kleine deuk te maken. Zelfs ons persoonlijke lot lijkt onderworpen te zijn aan een reeks gebeurtenissen die we niet kunnen beheersen, maar waar we wel op moeten reageren.
De reductionistische wijze om onze manier van leven enigszins te beheersen gebeurt door manipulatie van zorgvuldig gemeten krachten : massa, temperatuur, vectoren van kracht, energiegradiënten (zowel fysisch als chemisch). We bouwen machines die energie verbruiken om daarmee nog meer machines te bouwen. We organiseren grote openbare werken, bouwen dammen, bruggen en wegen die als slagaders fungeren voor de doorstroom van goederen en mensen. We besproeien het land met chemische meststoffen om de voedselopbrengsten te verhogen en de mensheid te voeden.
De holistische zienswijze zal zich eerder trachten af te stemmen op natuurlijke en sociale krachten. We zeggen dan dat het het beste is om "met de stroom mee te gaan" in zowel de fysieke als sociale dimensies van ons leven. Dit impliceert een intuïtief besef van een gans patroon. De herkenning van patronen wordt dan de ultieme sleutel om de wereld te begrijpen. Maar wat is een patroon? Het is zeker iets dat zich herhaalt, maar niet altijd precies op dezelfde wijze. De bekende Amerikaanse schrijver Mark Twain zei daarover: "De geschiedenis herhaalt zichzelf niet, maar ze rijmt wel".
De holistische benadering probeert het hele plaatje in kaart te brengen, inclusief alle mogelijke uitkomsten en gevolgen. In de wetenschap dat die gevolgen zich oneindig vertakken, weten holistische denkers van tevoren dat het zo goed als onmogelijk zal zijn om het geheel volledig te overzien.
Zowel de reductionistische - als de holistische aanpak zijn algemene benaderingen om te begrijpen hoe de wereld functioneert. Daarom creëren we allerlei modellen. Als we die modellen verwarren met "de waarheid", kunnen we vast komen te zitten omdat we ons niet aanpassen aan nieuwe informatie en ervaringen. We wijzen informatie die in strijd is met ons model af, in plaats van deze gegevens te omarmen als een nieuw inzicht voor ons aanpassingsproces.
Kortetermijndenken superorganisme
"Niets duurt voort behalve verandering" zei de Griekse filosoof Heraclitus. Het wereldwijde superorganisme, zoals beschreven door Nate Hagens in het hierboven geciteerde artikel verandert constant, maar in een richting die de overlevingskansen van de mensheid (en vele andere organismen en diersoorten) voortdurend ondermijnt. Dat organisme ziet de wereld als onderdelen die gecontroleerd en geëxploiteerd moeten worden, niet slechts gedeeltelijk en tijdelijk, maar volledig en permanent. De perceptie dat het universum een naadloos geheel is waar een overwinning door vakmanschap op de ene plek een gevaarlijke mislukking betekent op een andere plaats : daarvan wordt dit superorganisme zich nooit bewust.
Zoals Hagens het beschrijft, begrijpt het wereldwijde menselijke superorganisme niet dat er ons een toekomst wacht waarin de gevolgen van haar daden zich zullen manifesteren in een kolossale systemische ineenstorting. Er is slechts de hongerige muil van het nu, van het kortetermijndenken, van onmiddellijke bevrediging, van directe controle en beheersing.
Het gaat er niet om de reductionistische manier uit te bannen. Eerder om het te erkennen als een benaderingswijze die haar beperkingen heeft en nooit het hele universum zal omarmen. Een model dat net zo foutgevoelig is als elk ander model en dat nooit in de buurt van "de waarheid" zal komen omdat, zoals Heraclitus ons vertelt, in ons levensveld alles altijd aan verandering onderhevig is.
Bron : resourceinsights.blogspot.com
(overgenomen en aangepast)
Vond je dit een interessant artikel ? Zo ja, deel het dan even via bvb. de sociale media. Dank !
In onze dagelijkse relaties met vrienden en familie, in onze niet-rationele bezigheden in de muziek en de kunst, in ons religieuze leven, neigen we naar de tweede manier van denken die eerder holistisch en intuïtief is.
We fietsen bijna moeiteloos - en voor het grootste deel onbewust - heen en weer tussen deze manieren van weten. Voor ons als individu lijkt dat goed te werken, behalve wanneer we een situatie verkeerd inschatten en we het slachtoffer worden van haar ongunstige gevolgen. Meestal krabbelen we dan weer recht en gaan we verder, waarbij we ons aanpassen aan datgene wat we eventueel hebben geleerd.
De samenleving als superorganisme
Kan hetzelfde worden gezegd van de maatschappij als geheel? Ja en nee. De wereldwijde samenleving kan worden vergeleken met een superorganisme met een eigen logica en wijze van functioneren. Ieder van ons wordt sterk beïnvloed door z'n eigen levenstraject en is beperkt in zijn handelen. Misschien willen we graag iets doen aan de inkomensongelijkheid, de honger in de derdewereldlanden of de klimaatverandering. Maar de complexe interacties en machtsverhoudingen in onze mondiale samenleving bemoeilijken het om veel meer te doen dan een kleine deuk te maken. Zelfs ons persoonlijke lot lijkt onderworpen te zijn aan een reeks gebeurtenissen die we niet kunnen beheersen, maar waar we wel op moeten reageren.
De reductionistische wijze om onze manier van leven enigszins te beheersen gebeurt door manipulatie van zorgvuldig gemeten krachten : massa, temperatuur, vectoren van kracht, energiegradiënten (zowel fysisch als chemisch). We bouwen machines die energie verbruiken om daarmee nog meer machines te bouwen. We organiseren grote openbare werken, bouwen dammen, bruggen en wegen die als slagaders fungeren voor de doorstroom van goederen en mensen. We besproeien het land met chemische meststoffen om de voedselopbrengsten te verhogen en de mensheid te voeden.
De holistische zienswijze zal zich eerder trachten af te stemmen op natuurlijke en sociale krachten. We zeggen dan dat het het beste is om "met de stroom mee te gaan" in zowel de fysieke als sociale dimensies van ons leven. Dit impliceert een intuïtief besef van een gans patroon. De herkenning van patronen wordt dan de ultieme sleutel om de wereld te begrijpen. Maar wat is een patroon? Het is zeker iets dat zich herhaalt, maar niet altijd precies op dezelfde wijze. De bekende Amerikaanse schrijver Mark Twain zei daarover: "De geschiedenis herhaalt zichzelf niet, maar ze rijmt wel".
De holistische benadering probeert het hele plaatje in kaart te brengen, inclusief alle mogelijke uitkomsten en gevolgen. In de wetenschap dat die gevolgen zich oneindig vertakken, weten holistische denkers van tevoren dat het zo goed als onmogelijk zal zijn om het geheel volledig te overzien.
Zowel de reductionistische - als de holistische aanpak zijn algemene benaderingen om te begrijpen hoe de wereld functioneert. Daarom creëren we allerlei modellen. Als we die modellen verwarren met "de waarheid", kunnen we vast komen te zitten omdat we ons niet aanpassen aan nieuwe informatie en ervaringen. We wijzen informatie die in strijd is met ons model af, in plaats van deze gegevens te omarmen als een nieuw inzicht voor ons aanpassingsproces.
Kortetermijndenken superorganisme
"Niets duurt voort behalve verandering" zei de Griekse filosoof Heraclitus. Het wereldwijde superorganisme, zoals beschreven door Nate Hagens in het hierboven geciteerde artikel verandert constant, maar in een richting die de overlevingskansen van de mensheid (en vele andere organismen en diersoorten) voortdurend ondermijnt. Dat organisme ziet de wereld als onderdelen die gecontroleerd en geëxploiteerd moeten worden, niet slechts gedeeltelijk en tijdelijk, maar volledig en permanent. De perceptie dat het universum een naadloos geheel is waar een overwinning door vakmanschap op de ene plek een gevaarlijke mislukking betekent op een andere plaats : daarvan wordt dit superorganisme zich nooit bewust.
Zoals Hagens het beschrijft, begrijpt het wereldwijde menselijke superorganisme niet dat er ons een toekomst wacht waarin de gevolgen van haar daden zich zullen manifesteren in een kolossale systemische ineenstorting. Er is slechts de hongerige muil van het nu, van het kortetermijndenken, van onmiddellijke bevrediging, van directe controle en beheersing.
Het gaat er niet om de reductionistische manier uit te bannen. Eerder om het te erkennen als een benaderingswijze die haar beperkingen heeft en nooit het hele universum zal omarmen. Een model dat net zo foutgevoelig is als elk ander model en dat nooit in de buurt van "de waarheid" zal komen omdat, zoals Heraclitus ons vertelt, in ons levensveld alles altijd aan verandering onderhevig is.
Bron : resourceinsights.blogspot.com
(overgenomen en aangepast)
Vond je dit een interessant artikel ? Zo ja, deel het dan even via bvb. de sociale media. Dank !
